Voetbal is een machowereld, waarin mentale gezondheid nog het stigma heeft van zwakte, stelt Vana Hutter, docent sportpsychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam (VU Amsterdam). “We moeten ervoor zorgen dat deze kinderen klaar zijn voor hun volwassen leven, ongeacht of ze de nieuwe Messi worden of niet. Het is geen kassa het is een mens!
Gyliano van Velzen; een tiener was hij nog, verdwaald in een wereld waar de harde voetbalwetten gelden. Veel voormalige voetbaltalenten worstelen met hun identiteit. Wie ben ik? Wat kan ik? Jarenlang hing hun eigenwaarde af van hun prestaties op het veld. Overal waar ze kwamen, waren zij de PSV’er of de Ajacied. In de klas, op verjaardagen. Als alles wordt opgehangen aan je rol en als iedereen daar ook nog wat van vindt, dan moet je wel heel sterk in je schoenen staan om daar mee te kunnen dealen. Van Velzen vertrok op zestienjarige leeftijd naar Manchester United, Manchester United. Doordat hij zo vroeg verkaste naar het buitenland werd van Velzen zijn leven onder een vergrootglas gelegd.
Trots is Gyliano zeker, als hij terugblikt op de 3 jaar die hij in Manchester gevoetbald heeft. Maar ook in zijn tijd bij deze grootmacht heeft hij ook de nodige downs meegemaakt. “Mensen vonden van alles van je, iedereen had een mening, en dat verwarde me. Dat heeft mij toen der tijd heel onzeker gemaakt.”
In de voetbalwereld heerst een machocultuur waar weinig in wordt toegegeven. “Achteraf denk ik dat mentale begeleiding in mijn Manchester-tijd goed was geweest. Om me te helpen focussen op bepaalde doelen en het had de klappen die ik op twitter kreeg misschien gedempt. Maar het is nooit aangeboden en ik heb er zelf niet om gevraagd. Ik dacht toen, net als de meeste mensen om me heen, dat er iets mis was met je als je naar een sportpsycholoog ging” vertelde hij tegen Trouw.
Wat de voetbalwereld zo verraderlijk maakt, is dat er miljoenen uitgegeven worden alsof het niks is. Volgens het rapport van ‘training facilities and Youth Investment, Landscape 2020’ van de UEFA zijn de transferbedragen die worden neergelegd voor talenten onder de twintig jaar, verdrievoudigd is. Dit kan grote gevolgen hebben voor de motivatie of identiteit van de spelers.
De FIFA verbiedt buitenlandse transfers van minderjarigen, mits de ouders voor werk daarvoor moeten verhuizen, dan mag het kind mee. De praktijk hiervan is vaak omgekeerd. De ouders van Gyliano gingen mee naar Manchester, waar werk geregeld was. Van Velzen viel op bij scouts toen hij bij de O16 van het Nederlands elftal speelde. Ajax bood hem nagenoeg geen contract aan, waarnaar hij besloot te vertrekken naar Engeland.
Het is vaak beter om eerst een paar jaar op het hoogste niveau te voetballen in Nederland, om vervolgens de stap te kunnen maken naar het buitenland. Kijk maar bijvoorbeeld naar de Ligt of Frenkie de Jong. De meeste jongens die wel hebben besloten om op vroege leeftijd naar het buitenland te gaan, spelen vaak niet meer op dat niveau, met uitzondering van Nathan Aké of Timothy Fosu-Mensah. Om dit pad te willen bewandelen moet je mentaal sterk in je schoenen zijn, om kunnen gaan met tegenslagen, concurrentie of verhuurd worden. De weg naar de top is moeilijker in zulke landen.
Na twee seizoenen alles te hebben gespeeld bij The Red Devils, belandde hij het derde seizoen op de bank, en moest toen minuten maken bij het tweede elftal. Ook daar was de concurrentiestrijd enorm. Later werd hij verhuurd voor een aantal maanden aan het Belgische Antwerpen. Na deze periode werd zijn contract uiteindelijk niet verlengd bij Manchester, en mocht vertrekken.
Paul Pogba, Jesse Lingard en nog veel meer grote namen waren de teamgenoten van Gyliano, dus spijt van het avontuur in Engeland heeft hij niet. En daarnaast vraagt hij zich af of hij bij Ajax wél was doorgebroken?
Van Velzen had moeite met het uiten van zijn gevoelens. Hij is uiteindelijk in aanraking gekomen met een sportpsycholoog, die hem heeft geholpen met het omgaan van druk. “Er is zoveel druk. Zelfs van familie leden. Zij kunnen motiverend met je praten omdat ze het beste voor je willen, maar ook dat kan druk geven.”
Uit diverse onderzoeken is gebleken dat scouten tot twaalf jaar zinloos is. Deze kennis komt alleen niet binnen bij Betaald Voetbal Organisaties. Clubs scouten het liefst zo groot mogelijk, zodat zij straks meer spelers kunnen laten doorbreken. Er wordt altijd gesproken over de jongens die het wél halen, maar hoeveel jongens vallen al vroegtijdig in de jeugd af? En wat gebeurt daarmee? Krijgen zij de begeleiding die ze horen te krijgen voor een verdere toekomst in de maatschappij?
Van Velzen spreekt over ups en downs. “Ik heb nooit één lijn kunnen doortrekken. De ene twee maanden speelde ik heel sterk, de volgende twee heel slecht”. Zijn carriere is uiteindelijk niet geworden zoals hij had gewild, maar Gyliano heeft wel altijd de extra druk gevoelt door het principe dat hij bij één van de grootste clubs van Engeland heeft gevoetbald. “Ik probeer steeds positiever terug te kijken en denk bijvoorbeeld aan mijn winnende doelpunt voor Roda JC in de play-offs of mijn verkiezing voor jong oranje toen ik bij Volendam speelde. Dat zijn hartstikke lekker momenten, toch?”
Lees hier het hele interview in de Trouw